2021-11-05

Jak odczytywać diagram udźwigu wózka widłowego

Jedną z elementarnych umiejętności, jaką obowiązkowo powinien posiadać operator wózka widłowego podnośnikowego, jest poprawne odczytywanie informacji z diagramu udźwigu wózka widłowego. W tym artykule przekażemy podstawową, obowiązkową wiedzę dla każdego operatora – czym dokładnie jest jest diagram, gdzie go szukać, czy występują różnice pomiędzy poszczególnymi diagramami, oraz ostatecznie, jak czytać diagram udźwigu wózka.

Czym dokładnie jest diagram udźwigu wózka widłowego?

Diagram udźwigu wózka obecny jest w pojazdach w formie tabeli albo wykresu liniowego. Często jest nazywany również diagramem udźwigu nominalnego. Określa on wartość udźwigu nominalnego, czyli takiego, jaki został ustalony przez producenta wózka jako maksymalna masa podnoszonego ładunku, która może zostać bezpiecznie uniesiona na określoną wysokość. Innymi słowy, diagram udźwigu wózka widłowego określa ciężar, jaki można unieść na zadaną wysokość, z uwzględnieniem trzeciej zmiennej, jaką jest środek ciężkości podnoszonego ładunku.

Co znajdziemy na diagramie udźwigu wózka widłowego?

Poprawne odczytanie wartości z diagramu jest kluczowe dla bezpieczeństwa pracy wózka. Diagram zawiera informacje takie jak:

• wysokość masztu,
• odległość środka ciężkości ładunku od czoła wideł,
• wartość nominalna.

Informacje te zawarte są w najprostszy sposób, który umożliwia ich szybkie i poprawne odczytanie. Jednak odpowiednio wyszkolony operator jest w stanie określić je wszystkie, posiadając tylko dwie z nich!

Gdzie szukać diagramu udźwigu wózka widłowego?

Tabela z diagramem udźwigu wózka widłowego jest obowiązkowym wyposażeniem w zakresie dokumentacji, jaka musi znajdować się w każdym wózku widłowym. Aby ułatwić posiłkowanie się nią podczas każdej pracy związanej z pobieraniem towaru, umieszcza się ją w formie tabliczek znamionowych lub naklejek. Są one w trwały sposób umieszczane w kabinie wózka, w miejscu widocznym dla operatora.

Czy istnieją różne rodzaje diagramów udźwigu?

Istnieje wiele form graficznego oraz tekstowego przedstawienia diagramów udźwigu, których sposób przedstawienia jest zależny od:

• parametrów określających dane urządzenie,
• marki producenta wózka,
• modelu oraz sposobu zasilania (inaczej jest prezentowany udźwig widłowych wózków spalinowych, a w inny sposób jest on przedstawiony w elektrycznych wózkach),
• udźwigu danego wózka widłowego,
• wysokości podnoszenia.

Najbezpieczniej przyjąć, że informacje zawarte w konkretnym diagramie udźwigu, należy stosować tylko do tego urządzenia, na którym został on umieszczony. Można przyjąć, że pomimo różnych form przedstawienia tzw. spadków udźwigu, ostateczna informacja jest zawsze taka sama: to wysokość, na jaką można podnieść towar o określonej masie, aby nie groziło to utratą stateczności wózka widłowego.

Czym jest stateczność wózka widłowego?

Stateczność wózka widłowego jest odpowiedzialna za zachowanie stabilności, czyli bezpiecznego użytkowania wózka widłowego podczas wykonywania pracy oraz manewrów związanych z załadunkiem, przemieszczeniem oraz rozładunkiem towaru. Czynniki, które mają wpływ na stateczność to:

• ułożenie ładunku na widłach,
• środek ciężkości,
• waga ładunku,
• masa pojazdu.

Istotne są również zmienne takie jak:

• ogólny stan pojazdu, np. opon,
• zawieszenie osi pojazdu,
• powierzchnia, po której poruszać się będzie wózek,
• moc i wydajność silnika pojazdu.

Powyższe czynniki świadczą bezpośrednio o tym, jak istotna jest bieżąca kontrola stanu technicznego wózka widłowego. Równie ważne jest jednoczesne zwracanie uwagi na dostosowywanie możliwości pojazdu do przewożonego ładunku oraz odpowiednie umieszczenie ładunku na widłach (środek ciężkości powinien być na środku palety).

Utrata stateczności przez pojazd – co robić?

Jednym z podstawowych zagrożeń, które wynika z pracy na wózkach unoszących, jest utrata stateczności oraz ryzyko przewrócenia pojazdu. Możliwe powody takiej sytuacji to:

• przeciążenie pojazdu,
• nadmierna prędkość wózka widłowego,
• zbyt raptownie wykonany manewr skrętu i/lub hamowania,
• jazda z ładunkiem podniesionym (utrzymywanie pozycji innej niż transportowa),
• wjeżdżanie na przeszkody oraz wzniesienia w sposób niewłaściwy,
• przewożenie ładunków niewymiarowych z trudnym do określenia środkiem ciężkości.

Kiedy dojdzie do sytuacji wytracania stateczności wózka widłowego, zabronione jest jego opuszczanie przez operatora. Najlepszym wyjściem jest pozostanie na miejscu kierowcy, mocne trzymanie koła kierownicy oraz schowanie głowy między ramiona. Możliwość utrzymania względnej kontroli nad wózkiem może się okazać kluczowa w zakresie zmniejszenia ewentualnie powstałych szkód na ciele czy strat w mieniu.

Jak prawidłowo odczytywać diagram udźwigu wózka widłowego?

Udźwig nominalny wózka widłowego jest najczęściej odczytywaną informacją z diagramu. Jednak na podstawie danych zawartych w diagramie można odczytać trzy różne parametry:

1. Przykład: jeśli znana jest wysokość, na jaką należy podnieść ładunek i gdzie będzie znajdował się środek ciężkości, należy odczytać jego udźwig nominalny (maksymalną wagę),
2. Przykład: jeśli znana jest wysokość, na którą należy podnieść ładunek oraz jego masa, można odczytać, gdzie powinien znajdować się środek ciężkości danego ładunku,
3. Przykład: jeśli znane są odległość środka ciężkości od czoła wideł oraz masa ładunku, można odczytać, na jaką wysokość dopuszcza się unieść dany ładunek.

Udźwig rzeczywisty a zredukowany

Obok nominalnego, udźwig rzeczywisty jest wartością charakterystyczną dla wózków unoszących. Może on być równy lub mniejszy od nominalnego (kiedy jedna z zawartych w tabeli udźwigu wartości przekracza nominalną). Udźwig zredukowany stanowi wyznaczony przez producenta ostateczny i maksymalny możliwy do podniesienia ciężar bez uszczerbku dla konstrukcji powyżej ustalonej dla udźwigu nominalnego wysokości przy określonym środku ciężkości. Udźwigiem zredukowanym nazywa się również taki, który został obniżony (zredukowany) poprzez dołożony na wózek, widły lub karetkę osprzęt (waga, obrotnica, kleszcze, prasa itp.).

Diagram udźwigu wózka widłowego a UDT

Na państwowym egzaminie UDT możemy być pewni, że zawsze pojawi się pytanie o diagram udźwigu wózka widłowego. Poznanie zasady odczytywania wartości z rzeczonego diagramu jest tym, bez czego nie powinien być dopuszczony do pracy żaden przyszły operator. Praktyka pokazuje jednak, że wciąż wielu przyszłych, a czasem i już pracujących operatorów, ma z tym jednak problem.

Co powinno się wiedzieć o udźwigu podczas egzaminu na operatora wózka widłowego? Na wstępie zaznaczono, iż jedno z trzech pytań podczas egzaminu na operatora wózków widłowych dotyczyć ma właśnie diagramu udźwigu wózka widłowego. Zagadnienia przed egzaminem, które są warte powtórzenia to:

1. Czym jest stateczność wózka?
2. Co znajduje się na tabliczce znamionowej?
3. Czym jest tabela udźwigu (diagram udźwigu)?
4. Czym jest udźwig zredukowany?
5. Czym jest udźwig rzeczywisty?
6. W jaki sposób odczytywać informacje z diagramu?

Powyżej szczegółowo omówiono sposób, jak czytać diagram udźwigu wózka widłowego. Znajomość zawartych w nim informacji oraz techniki odczytywania na podstawie wykresu czy tabeli jest absolutnie niezbędna podczas codziennej pracy operatora. Jest również przydatna podczas państwowego egzaminu na operatora wózków widłowych. Należy pamiętać, że przestrzeganie wyznaczonych maksymalnych wartości parametrów jest konieczne aby zapewnić bezpieczną i sprawną obsługę transportowanych ładunków.