Czym jest centrum logistyczne – definicja, rodzaje, funkcje
Jednym z czynników bezpośrednio warunkujących rozwój krajowej gospodarki jest efektywność całości procesów logistycznych. Postępująca globalizacja, rozwój technologiczny, a także rosnące wymagania klienteli, doprowadziły do wykształcenia nowoczesnej, kompleksowej jednostki logistycznej – pierwsze europejskie centra logistyczne zaczęły powstawać w drugiej połowie XX wieku. Czym charakteryzuje się współczesne centrum logistyczne? Jakie funkcje pełnią takie jednostki i czym różnią się od standardowych magazynów?
Centrum logistyczne – definicja
Na drodze rozwoju ogólnego systemu logistyki krajowej czy ogólnoeuropejskiej to właśnie rozbudowa poszczególnych punktów sieci logistycznej wydaje się niezbędnym, i w dodatku bardzo istotnym etapem. Współczesne centra logistyczne jako kompleksowe obiekty rozmaitych usług są więc efektem wielostopniowego procesu rozwoju pomniejszych ogniw w łańcuchu dostaw.Jak definiuje centrum logistyczne Słownik Pojęć Strategii Rozwoju Transportu opublikowany przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej?
Centrum logistyczne to wyspecjalizowana struktura gospodarcza grupująca na zwartym obszarze duży zbiór podmiotów specjalizujących się w organizacji i fizycznym przepływie mas towarowych. Ma charakter publiczny. Stanowi punkt styku popytu i podaży usług logistycznych i transportowych. Centrum logistyczne jest zlokalizowane na skrzyżowaniu ważnych (międzynarodowych) arterii transportowych i stanowi punktowy element infrastruktury logistycznej o wysokim stopniu złożoności technicznej i organizacyjnej.
Centrum logistyczne należy więc rozumieć jako rozbudowany, kompleksowy obiekt logistyczny wyposażony w infrastrukturę i odpowiednią organizację, który na swoim terenie gromadzi niezależne, wyspecjalizowane podmioty gospodarcze. Zaprojektowany w ten sposób „węzeł logistyczny” świadczy więc nie tylko podstawowe usługi logistyczne takie jak przyjmowanie, magazynowanie, rozdział i wydawanie towarów, ale także rozmaite usługi dodatkowe. Centra logistyczne to więc nie tylko nowoczesne przestrzenie magazynowe, ale także m.in.:
- obiekty biurowe,
- posterunek celny,
- punkty technicznej obsługi i napraw środków transportu,
- system zaopatrzenia środków transportu w paliwo i energię,
- biura ubezpieczycieli,
- bank i placówkę poczty,
- obiekty hotelowo-gastronomiczne,
- rozbudowaną infrastrukturę informatyczną.
Złożoność omawianego pojęcia dobrze obrazuje różnica pomiędzy centrum logistycznym a standardowym magazynem.
Centrum logistyczne a magazyn
Pojęcia magazynu i centrum logistycznego bardzo często bywają używane jako synonimy. Tymczasem te dwa określenia odnoszą się w praktyce do dwóch zupełnie różnych rodzajów obiektów logistycznych. Na terenie magazynu realizowane są usługi przyjmowania, kompletacji, składowania czy też wysyłania towarów. Zasadniczym zadaniem pracowników magazynu jest jednak bezpieczne przechowywanie dóbr. Centrum logistyczne z kolei z definicji ma zapewniać jak najszerszy zakres usług logistycznych na określonym terenie, a magazyn stanowi najczęściej zaledwie jego część składową. Biorąc pod uwagę sprawny przepływ towarów pomiędzy producentami a klientami, rola centrów logistycznych w całym systemie transportu jest więc kluczowa.
Rodzaje centrów logistycznych
Najczęściej spotykany podział tego rodzaju obiektów logistycznych to klasyfikacja pod kątem obszaru działania. Według tego kryterium możemy więc wyróżnić następujące centra logistyczne:
- Lokalne
Te najmniejsze, o powierzchni zagospodarowania ok. 2–10 ha, obsługujące tereny położone w promieniu do 50 km, wyposażone w ograniczoną infrastrukturę oraz okrojony serwis usług logistycznych.
- Regionalne
Swoim działaniem obejmujące tereny w promieniu do 100 km, najczęściej przypisane do jednego województwa, o powierzchni zagospodarowania ok. 20–50 ha, wyposażone w rozwiniętą infrastrukturę, system informatyczny oraz serwis wybranych usług logistycznych.
- Ponadregionalne (globalne)
Te o największym zasięgu, obszarem działania obejmujące teren o promieniu nawet ponad 500 km, w związku z tym najczęściej realizujące procesy międzynarodowe, o powierzchni zagospodarowania nawet ok. 150 ha, wyposażone w pełni rozwiniętą infrastrukturę, pełny system informatyczny i oferujące pełny serwis usług logistycznych.
Inna bardzo często spotykana klasyfikacja centrów logistycznych to podział na centra intermodalne oraz nieintermodalne. W przypadku pierwszej podgrupy kompleksowa obsługa procesów logistycznych nie ogranicza się do jednego rodzaju transportu (morski, lądowy, lotniczy), a łączy je wszystkie. Druga podgrupa z kolei to centra, które obsługują procesy logistyczne w obrębie jednego konkretnego rodzaju transportu.
Lokalizacja centrów logistycznych
Dochodzimy wreszcie do ostatniej ważnej kwestii związanej z centrami logistycznymi – ich lokalizacji. Nowoczesna i rozbudowana infrastruktura centrum logistycznego w żadnym wypadku nie miałaby sensu, jeśli obiekty tego rozmiaru położone były z dala od aglomeracji miejskich czy węzłów komunikacyjnych. Bezpośrednie sąsiedztwo dużych miast czy zbiegów głównych autostrad lub portów morskich – tzw. korytarzy transportowych przebiegających przez kraj – w przypadku każdego centrum logistycznego gwarantuje nie tylko redukcję kosztów i lepszą łączność z pomniejszymi, lokalnymi centrami, ale także optymalizację wszystkich procesów i wreszcie maksymalną efektywność działania całego systemu logistycznego.